Medicago laciniata
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: زرد قهوهای تا قهوهای مایل به خاکستری، كروي- استوانهاي كوتاه يا تخممرغي، خاردار، بدون کرک، بندرت دارای کرکدار و يا با کرکهاي بلند غدهدار؛ 3 تا 7 بار پیچخورده در جهت عقربههای ساعت؛ 8 تا 16 رگه عرضي به شكل حرف S لاتين وارد رگه جانبی شده، بين رگه جانبی و خط درز پشتی يك شيار وجود دارد كه از كنار ميوه به وضوح ديده نميشود؛ دارای 8 تا 16 خار در یک ردیف به طول 1 تا 4 میلیمتر، قسمت پایه خارها شیاردار، خارها قلابدار، زاويه خارها به سطح تابها (پیچخوردگیها) 90 تا 180 درجه.
شکل بذر: لوبيايي شكل ولی اغلب در نزدیکی حاشیه مجاور با ریشهچه تخت، 1 تا 2 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی)، بدون جداشدگی؛ پوسته بذر زرد تا قهوهاى روشن، نوک ریشهچه در ناحیه شالازا تیرهتر؛ طول ريشهچه به اندازه دو سوم طول بذر، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر 4-3 میلیمتر، ضخامت: 3/5-2/5 (-2) میلیمتر
اندازه بذر: طول: 3-2/5 میلیمتر، بزرگترین عرض: 1/5-1/2 میلیمتر در نمونه بذر ایوان ایلام با وزن هزاردانه 1/3 گرم که در سال 1393 توسط ماشااله محمدپور جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان با شماره اکسشن 41010 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 2/5-1/2 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، یک ساله، خزنده تا نیمه خوابیده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: فروردین تا تیر (بندرت شهریور، آبان و آذر)
دوره زمانی رسیدن بذر: اواخر اسفند تا اوایل تیر (بندرت شهریور، مهر و آبان)
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: افغانستان و پاکستان. نمونه تیپ بر اساس فلور ایرانیکا:
Illustratio BREYNE. 34(1678); lectotypus, cof. C. CHEYN (1959)
پراکندگی در ایران: غرب و جنوب. کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، کرمان، فارس، هرمزگان و خوزستان
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: laciniata
نام فارسی: یونجه پاره پاره
منابع و پیوندها
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz