Medicago littoralis
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: کرم رنگ تا خاکستره تیره، استوانهاي، هميشه ميوه رسيده محكم و سفت است، بدون کرک يا بندرت كركدار، خاردار، بدون خار یا با خارهای دکمهای؛ 3 تا 6 با پیچ خورده در جهت یا خلاف جهت عقربههای ساعت، با پیچش فشرده؛ سطح تابها (پیچخوردگیها) 8 تا 10 رگه عرضی تا حدودی انحنادار که قبل از ورود به رگه جانبی منشعب میشود، رگهها ممکن است توسط بافت اسفنجی پوشیده شوند؛ در ميوه نارس يك شيار مشخص بين رگههای جانبی و خط درز پشتی وجود دارد كه در ميوه رسيده ديده نميشود؛ خط درز پشتی در نیام رسیده هم سطح با رگههای جانبی است (به استثناء var. canariensis)؛ در صورت خاردار بودن، 6 تا 8 خار مخروطی روی هر طرف پیچخوردگی، به طول 1 تا 4 میلیمتر، با زاویههای 90، 130 و 180 درجه با سطح تاب قرار گرفتهاند.
شکل بذر: لوبيايي شكل، 1 تا 2 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی) به صورت جداجدا؛ پوسته بذر زرد (به ندرت قهوهای روشن)؛ طول ریشهچه کوتاهتر از نصف طول بذر، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر 6-4 میلیمتر، طول خارها 4/5-0/5 میلیمتر
اندازه بذر: طول 3/5-3 (-2/5) میلیمتر، بزرگترین عرض 2-1/9 میلیمتر، ضخامت 1-0/5 میلیمتر در نمونه بذر گرگان گلستان با وزن هزاردانه 3/9 گرم که در سال 1378 توسط حسین قربانی جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان با شماره اکسشن 4166 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 6/5-3/5 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، یک ساله، خوابیده تا نیمه خوابیده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: بهمن تا خرداد
دوره زمانی رسیدن بذر: یک ماه پس از گلدهی
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: جنگلهای مدیترانهای.
پراکندگی در ایران: در حاشيه درياي خزر و خليج فارس گسترده است.
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: littoralis
نام فارسی: یونجه
منابع و پیوندها
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication https://floraofiran.net/index.php
Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz