Centaurea aucheri (DC.) Wagenitz
پروین صالحی شانجانی، لیلا رسول زاده، یعقوب ایرانمنش، حمزه علی شیرمردی، حسن جهانبازي و محمود طالبی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار دی 1402
ویراستار علمی: حمیده جوادی
این شناسه بذر با حمایت ستاد علوم و فناوری گیاهان داروئی و طب سنتی تهیه شده است
رفتار انبارداری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشکشدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتی گراد است.
نیازهای جوانهزنی
بذرهای این گونه خواب ندارند. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و به مدت دو هفته در دمای صفر تا 4 درجه سانتیگراد سرمادهی میشوند تا همزمان سبز شوند. سپس در دمای متناوب 20 (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میگردند.
مورفولوژی
نوع میوه: فندقه
شکل میوه: تقریباً استوانهای، در برش عرضی تا حدی چهار گوشه، رأس بریده، کاکل ارغوانی- قهوهای با قاعده مایل به سفید، بلندتر از فندقه (دو تا چهار برابر)، تارهای خارجی کوتاهتر از داخلی، ناف تقریباً زیرین. سطح بیکرک، با شیارهای طولی، کدر، قهوهای روشن
اندازه میوه: طول 6/55 تا 8/99 میلیمتر، عرض 2 تا 3/70 میلیمتر در نمونه بذر از کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج، با وزن هزار دانه/ میوه 25/2 گرم که در سال 1396 توسط یعقوب ایرانمنش، حمزه علی شیرمردی، حسن جهانبازي و محمود طالبی جمعآوری و شناسایی شده و با شماره اکسشن 46811 در بانک ژن منابع طبیعی ایران نگهداری میشود.
وزن هزار دانه/ میوه: 14 تا 38 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، چندساله. ساقه ایستاده، تا ارتفاع 50 سانتیمتر، با کرکهای نمدی- هلویی
نوع گلآذین، گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین کپهای منفرد، کپهها رشتهای- طبقی/ لولهای؛ گلچهها اغلب زرد طلایی، گاهی ارغوانی یا سفید، گلچههای خارجی رشتهای، گلچههای داخلی لولهای، گریبان تخممرغی، برگههای گریبان چندردیفه. گیاه تکپایه، دگرگشن. گردهافشانی توسط حشرات و باد انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: اوایل بهار
زمان رسیدن میوه: اوایل بهار
پراکنش میوه: عامل پراکنش وزن بذر است.
پرکندگی جغرافیایی: عراق، ایران و قفقاز. نمونه تیپ از غرب ایران
پرکندگی در ایران: غرب، شمال غرب و مرکز. بیشتر در استانهای آذربایجان، کردستان، تهران، همدان و اصفهان
گیاهشناسی
خانواده: Asteraceae
جنس: Centaurea
گونه: C. aucheri
نام فارسی: گلگندم زاگرسی
منابع و پیوندها
Black, M. and Bewley, J.D. 2000. Seed technology and its biological basis. Sheffield Academic Press, 1-419 pp.
Bojňanský, V. and Fargašová, A. 2007. Atlas of seeds and fruits of central and East-European flora: the Carpathian Mountains region. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 1046 pp.
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php.
Mozaffarian, V.A. 1998. Dictionary of Iranian plants names. Farhange Moaser Publisher, Tehran, 671 pp.
Mozaffarian, V.A. 2012. A Pictorial dictionary of botany. Farhange Moaser Publisher, Tehran, 1088 pp.
Mozaffarian, V., Ghahremaninejad, F., Narimisa, S., Kazempour-Osaloo, Sh., Jafari, E., Lotfi, E. Assadi, M. 2018. Flora of Iran, Asteraceae. Institute of Forests and Rangelands Press, Tehran, Iran, Publication No. 144, 1023 pp.
Ranjbar, M. and Negaresh, K. 2014. The genus Centaurea (Asteraceae, cardueae) in Iran: Two new species and a lectotypification. Edinburgh Journal of Botany, 71: 51-56.
Sharma, O.P. 2009. Plant taxonomy 2E. Tata McGraw-Hill Education, New Delhi, 563 pp.