.Aegilops columnaris Zhuk

.Aegilops columnaris Zhuk

پروین صالحی شانجانی، لیلا رسول زاده، حمیده جوادی، محمد امینی راد و سید اسمعیل سیدیان

بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

تاریخ انتشار شهریور 1401

ویراستار علمی: معصومه ایزدپناه

رفتار انبارداری بذر

تيپ ذخیره‌سازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتی‌گراد است.

نیازهای جوانه‌زنی

بذر فاقد خواب فیزیولوژیکی و فیزیکی بوده و به راحتی قادر به جوانه‌زنی می‌باشد. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و در دمای ثابت 20 درجه سانتی‌گراد و طول روز/شب 8/16 ساعت سبز می‌گردند.

مورفولوژی

نوع میوه/بذر: گندمه، گندمه‌‌ها به لماها و پالئاها چسبیده‌اند.

شکل میوه/بذر: سرنیزه‌ای، سطح شکمی دارای شیار طولی، راس کمی کرک‌دار، به طرف ناف بتدریج باریک شده، ناف تخم مرغی. سطح دارای خطوط طولی، کمی براق، کاهی رنگ.

اندازه میوه/بذر: طول 7 تا 8/3 میلی‌متر، عرض 2 تا 2/2 میلی‌متر در نمونه بذر دماوند، تهران با وزن هزار دانه (گندمه همراه با لماها و پالئاها) 27/1 گرم که در سال 1390 توسط حبیبی جمع‌آوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط محمد امینی‌راد با شماره اکسشن 40111 شناسایی شده است.

وزن میوه/دانه(گندمه همراه با لماها و پالئاها): 8/9 تا 28 گرم

ویژگی‌های زیستی

فرم رویشی گیاه: یک ساله، ساقه‌های ماشوره‌ای 20 تا 50 سانتی‌متر، راست یا زانودار، معمولاً پنجه‌های زیادی را تشکیل می‌دهند.

نوع گل‌آذین، گل و مکانیسم‌های گرده‌افشانی: گل‌آذین‌ سنبله انتهایی، به طول 2 تا 4 سانتی‌متر (به استثنای سیخک‌ها) سنبله ها به صورت واحد جدا می‌شوند؛ 2 تا 3 سنبلچه پایینی بارور، 2 سنبلچه بالایی عقیم و کوچکتر، دارای 3 تا سنبلچه‌ اولیه رشدنیافته، گلوم‌های سنبلچه بارور به طول 7 تا 11 میلی‌متر، با 2 تا 3 سیخک، لما‌ها با 2 تا 3 سیخک کرک‌دار، باریک‌تر و کوتاه‌تر از سیخک‌های گلوم. گل‌ها هرمافوردیت، گیاه تک پایه، دگرگشن. گرده‌افشانی توسط باد صورت می‌گیرد.

دوره زمانی گلدهی: اردیبهشت تا خرداد

دوره زمانی رسیدن بذر: اواخر بهار تا اوایل تابستان

عامل پراکنش بذر:  دام و وزن بذر

پراکندگی جغرافیایی: بومی خاورمیانه (ایران، عراق، اردن، جمهوری عربی سوریه، و ترکیه)، و آسیا (ارمنستان، و آذربایجان)، و اروپا (یونان)

پراکندگی در ایران: شمال و غرب، بیشتر در استان‌های لرستان، تهران،  و گلستان

گیاه‌شناسی

تیره: Poaceae

جنس: Aegilops

گونه: A. columnaris

نام فارسی: گندم‌نیای ستونی

منابع و پیوندها

Saufferer, S. M. 1993. Aegilops. In: Flora of North America Editorial Committee, eds. Flora of North America North of Mexico [Online]. New York and Oxford. Vol. 24. http://beta.floranorthamerica.org. Accessed 2021.

Terrell, E. and Peterson, P. 1993.  Caryopsis Morphology and Classification in the Triticeae (Pooideae: Poaceae). Smithsonian Contributions to Botany. 83. 10.5479/si.0081024X.83.

Cabi, E. 2010. Taxonomic Revision of the Tribe Triticeae Dumortier (Poaceae) in Turkey.Ph.D. – Doctoral Program, Middle East Technical University.

Bojňanský, V. and Fargašová, A. 2007. Atlas of seeds and fruits of central and East-European flora: the Carpathian Mountains region. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 1046 pp.

Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php.

Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser publisher, 1088 pp.

Mozaffarian, V.A. 1998. Dictionary of Iranian Plants Names. Moaser Publisher, Tehran Farhang, 671 pp.

Sharma, O.P. 2009. Plant taxonomy 2E. Tata McGraw-Hill Education, New Delhi, 563 pp.