نویسنده: آمنه غلامی 
Lathyrus sativus L.
پروین صالحی شانجانی، لیلا رسول زاده و مصطفی نعمتی پیکان
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار آذر 1402
ویراستار علمی: معصومه ایزدپناه
رفتار انبارداری بذر
تيپ ذخیره‌سازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک‌شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتی‌گراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب ندارند. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و به مدت دو هفته در دمای صفر تا 4 سانتی گراد سرمادهی می‌شوند تا همزمان سبز شوند. سپس بذور در دمای متناوب 25 درجه سانتی‌گراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتی‌گراد (8 ساعت تاریکی) سبز می‌گردند.
مورفولوژی
شکل و اندازه میوه: نیام، به طول 20 تا 35 میلی‌متر و عرض 8 تا 15 میلی‌متر، مستطیلی، مسطح، کمی بر روی دانه ها برجسته؛ قسمت پشتی غلاف دارای 2 بال، منقار کوتاه و حاوی 2-5 دانه در هر نیام
شکل بذر: مکعب لوزی تخم‌مرغی، سمت شکمی صاف تا مقعر، وجه‌های کناری مایل به حاشیه پشتی، هلیوم یا ناف بیضوی. سطح صاف، براق، رنگ بسیار متغیر، بیشتر مایل به زرد یا قهوه‌ای تیره
اندازه بذر: طول 4/7 تا 5/7 میلی‌متر، عرض 2/7 تا 3/9 میلی‌متر در نمونه بذر اصفهان با وزن هزار دانه 132 گرم که در سال 1391 توسط اسماعیلی شریف جمع‌آوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط مصطفی نعمتی شناسایی شده با شماره اکسشن 38981 در بانک ژن منابع طبیعی ایران نگهداری می‌شود.
وزن هزار دانه: 93 تا 177 گرم
ویژگی‌های زیستی
فرم رویشی گیاه: گياهي است یکساله. ساقه بالارونده، به ارتفاع 40 تا 70 سانتی‌متر
نوع گل‌آذین، گل و مکانیسم‌های گرده‌افشانی: گل‌آذین محوری با یک گل منفرد. دم گل‌آذین کوتاه‌تر از برگ‌های همراه. گل‌ها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بال‌ها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) آبی مایل به بنفش، بال‌ها بلند‌تر از ناو؛ پرچم‌ها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، دگرگشن اختیاری. گرده افشانی توسط حشرات انجام می‌شود.
دوره زمانی گلدهی: اواسط بهار تا اواسط پاییز
دوره زمانی رسیدن بذر: اواخر بهار تا پاییز
عامل پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است.
پراکندگی جغرافیایی: اروپا، ترکیه، ایران، قفقاز، آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه، لبنان، فلستطین، و شمال آفریقا. نمونه تیپ از فرانسه و سوئیس
پراکندگی در ایران: شمال، شمال غرب، مرکز و جنوب. بیشتر در استان‌های مازندران، آذربایجان، زنجان، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، کردستان، لرستان، البرز، تهران، و اصفهان
گیاه‌شناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Lathyrus
گونه: L. sativus
نام فارسی: خلر
منابع و پیوندها
Bojňanský, V. and Fargašová, A. 2007. Atlas of seeds and fruits of central and East-European flora: the Carpathian Mountains region. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 1046 pp.
Campbell, C. G. 1997. Grass pea. Lathyrus sativus L. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php.
Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser publisher, 1088 pp.
Mozaffarian, V.A. 1998. Dictionary of Iranian Plants Names. Moaser Publisher, Tehran Farhang, 671 pp.
Pakravan, M., Jalilian, N. and Neamati, M. 1379. Flore of Iran, Papilionaceae: Vicieae. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran, Publication No. 33, 176 pp.
Sharma, O.P. 2009. Plant taxonomy 2E. Tata McGraw-Hill Education, New Delhi, 563 pp.
