
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: کرم رنگ تا مایل به قهوهای، كروي تا سيلندري كوتاه يا تخممرغي، دو انتها تخت، بدون کرک، خاردار؛ 3/5 تا 6 (7) بار پیچخورده در جهت عقربههای ساعت؛ سطح تاب (پیچخوردگی) 5 تا 8 رگه که نزدیک و موازی لبه سلولهای بلندی را تشکیل داده وارد رگه جانبی میشوند؛ رگههای جانبی برجسته، بلندتر از خط درز پشتی (که در یک شیار عمیق واقع شده) قرار دارند؛ بین این شیارها که خط درز پشتی در آن است و رگههای جانبی، شیارهایی وجود دارد که قاعده خارها بر روی آنها قرار گرفته؛ بنابراین حاشیه هر تاب چهار برآمدگی و سه شیار دارد؛ 13 تا 15 خار قوسی در هر ردیف، به طول 1/5 تا 3/5 میلیمتر وجود دارد.
شکل بذر: لوبيايي شكل ولی اغلب در حاشیه مجاور به ریشهچه تخت، 1 تا 3 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی) به صورت جداجدا؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، قهوهای روشن تا آجری رنگ؛ طول ریشهچه بلندتر از نصف طول بذر، نوک ریشهچه برجسته، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر 7-5 (-4) میلیمتر، ضخامت: 8-4 میلیمتر
اندازه بذر: طول بذر 5/1-3/5 میلیمتر، بزرگترین عرض 3/2-2/3 میلیمتر، ضخامت 1/2-0/9 میلیمتر در نمونه بذر مازندران با وزن هزاردانه 2 گرم که در سال 1376 جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان با شماره اکسشن 2337 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 2 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، یک ساله، خزنده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: اسفند تا خرداد
دوره زمانی رسیدن بذر: یک ماه پس از گلدهی
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: بومی منطقه مدیترانه است و به آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا معرفی شده است.
پراکندگی در ایران: گلستان
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: arabica
نام فارسی: یونجه
منابع و پیوندها
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I, Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz