Medicago doliata

Medicago doliata

معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی

بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

تاریخ انتشار مرداد 1400

ویراستار علمی: ولی‌الله مظفریان

رفتار انبار داری بذر

تيپ ذخیره‌سازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک‌ شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجه‌سانتی‌گراد است.

نیازهای جوانه زنی

بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آن‌ها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتی‌گراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتی‌گراد (8 ساعت تاریکی) سبز می‌شوند.

مورفولوژی

نوع میوه: نیام

شکل میوه: خاکستری روشن تا سیاه، كروي-تخم‌مرغي، با کرک‌هاي غده‌اي يا ساده يا هر دو، بندرت تقريباً بدون کرک؛ 5 تا 9 بار پیچ‌خورده در جهت یا خلاف عقربه‌های ساعت، تاب‌ها کاملا فشرده، در ميوه رسيده چوبي هستند؛ اولين تاب‌ (پیچ‌خوردگی) تخت است، اولين و آخرين تاب‌ كوچكترند؛ روی سطح تاب‌ها 8 تا 10 رگه منحنی برجسته مشاهده می‌شود؛ رگه‌های جانبی هم سطح، پایین‌تر یا بالاتر نسبت به خط درز پشتی مشاهده می‌شوند؛ 11 تا 15 عدد خار (در صورت خاردار بودن) در هر ردیف، به طول 1 تا 2/7 میلی‌متر (بلندترین خارها درفش مانند هستند)، زاويه خارها با سطح تاب‌ 150 تا 180 درجه است، پایه خارها در بافت آلوئولار فرو رفته؛ نوک خارها نازک و درفش مانند است.

شکل بذر: لوبيايي شكل، ولی اغلب در حاشیه مجاور به ریشه‌چه تخت، 1 تا 3 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی) به صورت جداجدا، تفاوت در اندازه بذرهای درون یک نیام زیاد است؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، زرد؛ طول ریشه‌چه کوتاه‌تر از نصف طول بذر، بدون آلبومن.

اندازه میوه: قطر: 10-8 (-6) میلی‌متر

اندازه بذر: طول: 5-4/3 (-3) میلی‌متر، عرض: 3-2/5 (-2) میلی‌متر (تفاوت در اندازه بذرهای درون یک نیام زیاد است).

وزن هزار دانه: 16-8/5 گرم

ویژگی‌های زیستی

فرم رویشی گیاه: علفی، یک ساله، خوابیده تا نیمه خوابیده

نوع گل و مکانیسم‌های گرده‌افشانی: گل‌آذین خوشه‌ای انتهایی. گل‌ها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بال‌ها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بال‌ها کوتاه‌تر از ناو؛ پرچم‌ها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط توسط حشرات انجام می‌شود.

دوره زمانی گلدهی: اسفند تا خرداد.

دوره زمانی رسیدن بذر: یک ماه پس از گل‌دهی

پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیام‌ها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا می‌شوند.

پراکندگی جغرافیایی:

پراکندگی در ایران: لرستان

گیاه‌شناسی

تیره: Papilionaceae

جنس: Medicago

گونه: doliata

نام فارسی: یونجه

منابع و پیوندها

Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php

Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp

.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629

.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294

Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)

.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp

.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz