
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب ندارند. پس از استریل سطحی، بذور در دمای متناوب 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: مارپیچی، ناشکوفا، زرد- قهوهای روشن تا تیره، بدون خار، پوشيده ازکرکهاي كوتاه خوابيده و يا تقريبا بدون کرک؛ 1 تا 5 بار پیچ خورده در جهت عقربههای ساعت، تابها (پیچخوردگیها) جدا از هم؛ رگههای عرضی از خط درز شکمی به صورت مورب شروع شده منشعب شده و به طرف قسمت حاشیهای در سطح تاب تشكيل يك شبكه میدهند.
شکل بذر: لوبيايي شكل ولی اغلب در حاشیه مجاور به ریشهچه تخت، 2 تا 6 بذر در هر نیام؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، زرد مایل قهوهای یا مایل به سبز؛ طول ریشهچه کمی بلندتر از نصف طول بذر، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر 3-8 میلیمتر
اندازه بذر: طول 4/5-2/5 میلیمتر، عرض 1/5-1 میلیمتر، ضخامت 1-0/3 میلیمتر در نمونه بذر شهرکرد چهارمحال وبختیاری با وزن هزاردانه 2/3 گرم که در سال 1379 جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان به شماره اکسشن 1480 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 3/8-0/5 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، چند ساله، ایستاده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: فروردین تا شهریور (گاهی مهر)
دوره زمانی رسیدن بذر: اردیبهشت تا مهر (گاهی آبان)
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: اروپا، ترکیه، افغانستان، ترکمنستان، عراق، پاکستان. نمونه تیپ بر اساس فلور ایرانیکا: اسپانیا
Hispania et Gallia, Herb. BM-CLIFF!, Herb. LINN933/6
پراکندگی در ایران: شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز. در سراسرکشور
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: sativa
نام فارسی: یونجه
منابع و پیوندها
.Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
.Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
.Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz