
Vicia sativa L.
حمیده جوادی، لیلا فلاح حسینی، معصومه رمضانی یگانه و نسترن جلیلیان
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار شهریور 1401
ویراستار علمی: معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی
رفتار انبارداری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشکشدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتی گراد است.
نیازهای جوانهزنی
بذرهای این گونه خواب ندارند. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و به مدت دو هفته در دمای صفر تا 4 درجه سانتیگراد سرمادهی میشوند تا همزمان سبز شوند. سپس در دمای متناوب 20 (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میگردند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: بدون پایک. ناف خطی. نیامهای زیرزمینی دارای 1 تا 2 دانه و منقاردار، نیامهای هوایی کشیده و خطی، بلندتر از نیامهای زیرزمینی، صاف با رگههای موازی یا بندبند، بیمو و یا با کرکهای کوتاه. حاوی 5 تا 9 بندرت تا 12 دانه. زرد تا قهوهای روشن یا تیره
اندازه میوه: در نیام زیرزمینی طول 10 تا 15میلیمتر، عرض 7 تا 10میلیمتر، در نیام هوایی طول 40 تا 60 میلیمتر، عرض 4 تا 7 میلیمتر
شکل بذر: دایرهای یا کروی، مستطیلی تا عدسی، صاف و بیمو، زرد تا قهوهای یا سبز زیتونی
اندازه بذر: طول 92/2 تا 19/3 میلیمتر، عرض 2/40 تا 2/84 میلیمتر در نمونه بذر با وزن هزاردانه 33/8 گرم که در سال 1380 از زاغه، لرستان، جمعآوری و نمونه کشت شده آن توسط نسترن جلیلیان شناسایی و با شماره اکسشن 6683 در بانک ژن منابع طبیعی نگهداری میشود.
وزن هزار دانه: 12 تا 61/9 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: یکساله، ایستاده یا خوابیده با کرکهای نازک و پراکنده و یا بدون کرک، 25 تا 50 سانتیمتر
نوع گلآذین، گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین محوری با 1 تا 2 گل، دمگل آذین کوتاه. گل به طول 14 تا 22 میلیمتر. جام صورتی تا بنفش یا سفید و صورتی. کاسه لولهای، پوشیده از کرکهای پراکنده و خوابیده. گلها دوجنسه وخودگشن. گردهافشانی توسط حشرات صورت میگیرد.
دوره زمانی گلدهی: اواسط بهار تا اوایل تابستان
زمان رسیدن بذر: خرداد تا تیر
پراکنش بذر: توسط باد و دام
پراکندگی جغرافیایی: جنوب اروپا، جنوب و غرب آسیا و شمال آفریقا. نمونه تیپ از اروپا
پراکندگی در ایران: در سراسر ایران به صورت کاشته شده و علف هرز مزارع دیده می شود.
گیاهشناسی
خانواده: Papilionaceae
جنس: Vicia
گونه: sativa
نام فارسی: ماشک