Medicago polymorpha
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: ديسكي شکل يا استوانهاي كوتاه، بدون کرک، خاردار يا بندرت بدون خار؛ 1/5 تا 7 بار پیچخورده در جهت عقربههای ساعت، با پیچش باز و غیرفشرده؛ روی سطح تابها (پیچخوردگیها) 6 تا 10 رگه مشخص عرضی که در نزديكي رگه جانبی منشعب شده و تشكيل شبكه ميدهند، شيار عميقي بين رگه جانبی و خط درز پشتی وجود دارد که پایه خارها است؛ تعداد خارها (اگر وجود داشته باشند) تا 18 عدد مشاهده شده که به طول 0/5 تا 4 میلیمتر و شیاردار بوده معمولاً بلند و قلابدار بوده بندرت كوتاه و مستقيم هستند، زاويه خار با سطح تاب از 180 درجه در اولين تاب و 90 درجه در آخرين تاب ميرسد.
شکل بذر: مستطيلي – تخممرغي، 1 تا 2 بذر در هر تاب، به صورت جداجدا؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، زرد تا قهوهای؛ طول ریشهچه نصف طول بذر، نوک ریشهچه تا حدودی برجسته، بدون آلبومن.
اندازه بذر: طول 4–3 (-2/5) میلیمتر، عرض 2/5-2 (-1/3) میلیمتر، ضخامت 1–0/8 (0/6) میلیمتر در نمونه بذر کوهدشت لرستان با وزن هزاردانه 3/72 گرم که در سال 1380 رضا کریمی جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان با شماره اکسشن 6553 شناسایی شده است.
اندازه میوه: قطر: 3/5-9 میلیمتر، ضخامت: (4-) 3/5–3 (-2/5) میلیمتر
وزن هزار دانه: 4/5-1/5 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: علفی، یک ساله، خزنده تا نیمه خوابیده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: اسفند تا تیر (بندرت مرداد تا مهر)
دوره زمانی رسیدن بذر: فروردین تا مرداد (بندرت مهر تا آبان)
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: اروپا، عراق، افغانستان و پاکستان. نمونه تیپ بر اساس فلور ایرانیکا: اروپا.
Europa, Herb. BM-CLIFF
پراکندگی در ایران: شمال، جنوب و غرب. گلستان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، قزوین، مازندران، لرستان، ایلام، چهار محال بختیاری، کرمان، فارس، هرمزگان، كرمانشاه و خوزستان
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: polymorpha
نام فارسی: یونجه خاردار
منابع و پیوندها
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz