
Medicago intertexta
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نیام
شکل میوه: خاکستری تا سیاه، كروي، گاهي طول نیام بيشتر از قطر آن است، از دو انتها محدب است، خاردار، پوشيده ازکرکهاي چند سلولي؛ 8 (6) تا 11 (12) بار پیچ خورده در جهت عقربههای ساعت، با پیچش باز و غیر فشرده؛ دارای 6 تا 9 رگه عرضي برجسته و منشعب، هر رگه عرضي با انحناي شديد به ریشه يك خار وارد ميشود؛ 16 تا 19 خار در هر ردیف، به طول 2/5 تا 6 میلیمتر؛ زاويه خارها نسبت به سطح تابها (پیچخوردگیها) 90 تا 100 درجه ميباشد، خارهاي تابهاي مجاور در هم فرورفتهاند.
شکل بذر: لوبيايي شكل ولی اغلب در حاشیه مجاور به ریشهچه تخت، 1 تا 2 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی)، به صورت جداجدا؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، قهوهای تیره تا سیاه؛ طول ریشهچه کوتاهتر از نصف طول بذر، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر: 11-9 (-6) میلیمتر، ضخامت: 15-12 (-8) میلیمتر
اندازه بذر: طول: 5-4 میلیمتر، بزرگترین عرض: 2/75 میلیمتر در نمونه بذر شوشتر خوزستان با وزن هزاردانه 2/2 گرم که در سال 1374 جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان با شماره اکسشن 2405 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 3-2 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، یک ساله، خوابیده تا نیمه خوابیده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: اسفند تا خرداد.
دوره زمانی رسیدن بذر: یک ماه پس از گلدهی
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی: نواحی مدیترانهای و پرتغال.
پراکندگی در ایران:
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: intertexta
نام فارسی: یونجه خارپشتی
منابع و پیوندها
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz