Aegilops cylindrica Host
پروین صالحی شانجانی، لیلا رسول زاده، حمیده جوادی، محمد امینی راد و سید اسمعیل سیدیان
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار شهریور 1401
ویراستار علمی: معصومه ایزدپناه
رفتار انبارداری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتیگراد است.
نیازهای جوانهزنی
بذر فاقد خواب فیزیولوژیکی و فیزیکی بوده و به راحتی قادر به جوانهزنی میباشد. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و در دمای ثابت 20 درجه سانتیگراد و طول روز/شب 8/16 ساعت سبز میگردند.
مورفولوژی
نوع میوه/بذر: گندمه، گندمهها به لماها و پالئاها چسبیدهاند.
شکل میوه/بذر: سرنیزهای-استوانهای، کمی محدب، سطح شکمی دارای شیار طولی، رأس کمی کرکدار. سطح دارای خطوط طولی، کمی براق، قهوهایی روشن.
اندازه میوه/بذر: طول 7/2-7/7 میلیمتر، عرض 1/9-2/4 میلیمتر در نمونه بذر قم با وزن هزار دانه (گندمه همراه با لماها و پالئاها) 42/7 گرم که در سال 1384 جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط محمد امینیراد با شماره اکسشن 22696 شناسایی شده است
وزن هزار میوه/دانه(گندمه همراه با لماها و پالئاها): 15 تا 39/7 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: یک ساله، ساقههای ماشورهای، 14 تا 50 سانتیمتر، راست تا خیزان در پایه، معمولاً پنجههای زیادی را تشکیل میدهند.
نوع گلآذین، گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین سنبله انتهایی، سنبلهها 2/2 تا 12 سانتیمتر طول، حدوداً 0/3 سانتیمتر عرض، استوانهای باریک، طول 10 تا 45 برابر بیشتر از عرض، با (2) 3 تا 8 (12) سنبلچه بارور؛ معمولاً فاقد سنبلچههای اولیه رشدنیافته، گاهی اوقات 1 تا 2 سنبلچههای اولیه رشدنیافته؛ محور گلآذین دارای گرههایی سست و شکننده است که سنبلچهها از محل گرهها بههمراه میانگره متصل، جدا شده و میافتند؛ سنبلچههای بارور 9 تا 12 میلیمتر، استوانهای باریک، زبر یا کرکدار، با 3 تا 5 گلچه، (1) 2 تا 3 گلچه پایین بارور؛ گلوم سنبلچههای بارور سیخکدار، سیخکهای سنبلچههای پایینی 2 تا 5 میلیمتر. گلوم سنبلچه های رأسی 7 تا 9 میلیمتر، زبر، سیخکدار، سیخکها 3 تا 6 سانتیمتر، معمولاً در طرفین دارای 2 دندانه؛ لماهای سنبلچههای بارور پایینی 9 تا 10 میلیمتر، سطوح داخلی انتهایی مخملی، رأس نوکدار یا سیخکدار، سیخک 0/1 تا 0/5 سانتیمتر؛ لماهای سنبلچههای رأسی یک سیخکه، سیخکها (2) 4 تا 8 سانتیمتر، در طرفین دارای 2 دندانه. گلها هرمافوردیت، گیاه تک پایه، دگرگشن. گردهافشانی توسط باد صورت میگیرد.
دوره زمانی گلدهی: اردیبهشت تا خرداد (تیر)
دوره زمانی رسیدن بذر: اواخر بهار تا تابستان
عامل پراکنش بذر: وزن بذر و دام
پراکندگی جغرافیایی: بومی خاورمیانه (افغانستان، ایران، عراق، فلسطین، اردن، لبنان، پاکستان، جمهوری عربی سوریه، و ترکیه)، آسیا (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، فدراسیون روسیه، ترکمنستان، اوکراین، و ازبکستان)، اروپا (بلغارستان، کرواسی، یونان، مجارستان، مقدونیه، و یوگسلاوی) و آفریقا (الجزایر)
پراکندگی در ایران: شمال شرق، مرکز و غرب، بیشتر در استانهای خراسان شمالی، کردستان، لرستان، قم و همدان
گیاهشناسی
تیره: Poaceae
جنس: Aegilops
گونه: A. cylindrica
نام فارسی: گندمنیای استوانهایی
منابع و پیوندها
Saufferer, S. M. 1993. Aegilops. In: Flora of North America Editorial Committee, eds. Flora of North America North of Mexico [Online]. New York and Oxford. Vol. 24. http://beta.floranorthamerica.org. Accessed 2021.
Terrell, E. and Peterson, P. 1993. Caryopsis Morphology and Classification in the Triticeae (Pooideae: Poaceae). Smithsonian Contributions to Botany. 83. 10.5479/si.0081024X.83.
Cabi, E. 2010. Taxonomic Revision of the Tribe Triticeae Dumortier (Poaceae) in Turkey.Ph.D. – Doctoral Program, Middle East Technical University.
Bojňanský, V. and Fargašová, A. 2007. Atlas of seeds and fruits of central and East-European flora: the Carpathian Mountains region. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 1046 pp.
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php.
Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhang Moaser publisher, 1088 pp.
Mozaffarian, V.A. 1998. Dictionary of Iranian Plants Names. Moaser Publisher, Tehran Farhang, 671 pp.
Sharma, O.P. 2009. Plant taxonomy 2E. Tata McGraw-Hill Education, New Delhi, 563 pp.