نویسنده: آمنه غلامی 
Lathyrus aphaca var. aphaca
پروین صالحی شانجانی، لیلا رسول زاده و مصطفی نعمتی پیکان
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار آذر 1402
ویراستار علمی: معصومه ایزدپناه
رفتار انبارداری بذر
تيپ ذخیره‌سازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک‌شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20 درصد قابل نگهداری در دمای 20- درجه سانتی‌گراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب ندارند. پس از استریل سطحی، بذور روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار گرفته و به مدت دو هفته در دمای صفر تا 4 سانتی گراد سرمادهی می‌شوند تا همزمان سبز شوند. سپس بذور در دمای متناوب 25 درجه سانتی‌گراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتی‌گراد (8 ساعت تاریکی) سبز می‌گردند.
مورفولوژی
شکل و اندازه میوه: نیام، بدون کرک با رگه‌های مشبک، به طول 20 تا 30 میلی‌متر و عرض 3 تا 7 میلی‌متر، با 3 تا 6 عدد دانه در هر نیام
شکل بذر: بیضوی تا کروی، معمولاً مسطح، ناف بیضوی تا تخم‌مرغی شکل. سطح بذر براق، صاف، زرد تا قهوه‌ای تیره یا سیاه (در دانه‌های قدیمی)، گاهی اوقات به صورت خال خال و گاهی دارای رگه‌های مرمری هستند.
اندازه بذر: طول 3/6 تا 2/13 میلی‌متر، عرض 3/2 تا 2/1 میلی‌متر در نمونه بذر الشتر، لرستان با وزن هزار دانه 18 گرم که در سال 1381 توسط درویشیان جمع‌آوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط مصطفی نعمتی شناسایی شده و با شماره اکسشن 9472 در بانک ژن منابع طبیعی ایران نگهداری می‌شود.
وزن هزار دانه: 10 تا 19/5 گرم
ویژگی‌های زیستی
فرم رویشی گیاه: گياهي است یکساله. ساقه‌ها خوابیده، گسترده یا بالارونده، به ارتفاع 10 تا 50 سانتی‌متر، بدون کرک
نوع گل‌آذین، گل و مکانیسم‌های گرده‌افشانی: گل‌آذین محوری با یک گل منفرد، دمگل آذین یک تا دو برابر طول گوشوارک. گل‌ها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بال‌ها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد روشن، بال‌ها بلند‌تر از ناو؛ پرچم‌ها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، دگر گشن اختیاری. گرده افشانی توسط حشرات انجام می‌شود.
دوره زمانی گلدهی: اواسط بهار تا اوایل تابستان
دوره زمانی رسیدن بذر: اواخر بهار تا اواسط تابستان
عامل پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است.
پراکندگی جغرافیایی: اروپا، ترکیه، ایران، قفقاز، آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان، هند، عراق، سوریه، اردن، لبنان، فلسطین، شبه جزیره عربستان، و شمال آفریقا. نمونه تیپ از اروپا
پراکندگی در ایران: شمال، شمال غرب، غرب، مرکز و شمال شرق. بیشتر در استان‌های گلستان، مازندران، آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، چهارمحال بختیاری، خراسان و تهران
گیاه‌شناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Lathyrus
گونه: L. aphaca
واریته: aphaca
نام فارسی: خلر بی‌برگ
منابع و پیوندها
Bojňanský, V. and Fargašová, A. 2007. Atlas of seeds and fruits of central and East-European flora: the Carpathian Mountains region. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 1046 pp.
Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php.
Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser publisher, 1088 pp.
Mozaffarian, V.A. 1998. Dictionary of Iranian Plants Names. Moaser Publisher, Tehran Farhang, 671 pp.
Pakravan, M., Jalilian, N. and Neamati, M. 1379. Flore of Iran, Papilionaceae: Vicieae. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran, Publication No. 33, 176 pp.
Sharma, O.P. 2009. Plant taxonomy 2E. Tata McGraw-Hill Education, New Delhi, 563 pp.
