
معصومه ایزدپناه، پروین صالحی شانجانی و لیلا فلاح حسینی
بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ انتشار مرداد 1400
ویراستار علمی: ولیالله مظفریان
رفتار انبار داری بذر
تيپ ذخیرهسازی ارتدوکس (بذوری که قابلیت خشک شدن را دارند) است. پس از کاهش رطوبت نسبی بذر به میزان 15 تا 20% قابل نگهداری در دمای 20- درجهسانتیگراد است.
نیازهای جوانه زنی
بذرهای این گونه خواب عمیق ندارند، پس از استریل سطحی، آنها را روی کاغذ صافی مرطوب در پتری دیش قرار داده و به مدت دو هفته در دمای 4 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. آنگاه بذور در دمای متغیر 25 درجه سانتیگراد (16 ساعت روشنایی) و 15 درجه سانتیگراد (8 ساعت تاریکی) سبز میشوند.
مورفولوژی
نوع میوه: نيام
شکل میوه: زرد روشن تا خاکستری تیره، استوانهای، بدون کرک يا بطور معمول پوشيده شده ازکرکهاي بلند پراكنده ساده، خاردار؛ 3/5 تا 6 بار پیچ خورده در جهت عقربههای ساعت، با پیچش فشرده؛ 6 تا 12 رگه عرضي روی سطح تابها (پیچخوردگیها) وجود دارد، معمولاً در نزديكي لبه قبل از ورود به رگه جانبی منشعب ميشوند و با يكديگر شبكهاي تشكيل ميدهند، بين رگه جانبی و خط درز پشتی شیاری عميق تشکیل میشود که در نیام رسیده با بافت سلولی اسفنجی پر میشود؛ خط درز پشتی برجسته است که گاهی برجستهتر از رگه جانبی و گاهی هم سطح آن مشاهده میشود؛ 7 تا 11 خار در هر ردیف، به طول 1 تا 4 میلیمتر، پایه آنها اغلب به دلیل فرورفتن در بافت اسفنجی کاملاً مخروطی است، خارها اغلب خم شده و خارهاي تابهاي مجاور در هم فررفتهاند؛ زاویه خارها با سطح تابها 90-130-180 درجه است.
شکل بذر: لوبيايي شكل، 1 تا 2 بذر در هر تاب (پیچ خوردگی)، به صورت جداجدا؛ پوسته بذر صاف بدون کرک، زرد روشن تا زرد- قهوهای، معمولاً لکه تیرهتری در نوک ریشهچه اطراف ناف وجود دارد؛ طول ریشهچه کوتاهتر از نصف طول بذر، بدون آلبومن.
اندازه میوه: قطر: 6-5 میلیمتر، طول: 8-4/5 میلیمتر
اندازه بذر: طول 4/5-4 (-3/2) میلیمتر، بزرگترین عرض 2/2-1/9 (-1/2) میلیمتر، ضخامت 1/1-0/9 (-0/5) در نمونه بذر گیلان غرب کرمانشاه با وزن هزاردانه 4/6 گرم که در سال 1389 توسط محمود امیرخانی و محمد رضا پهلوانی جمعآوری شده و نمونه کاشته شده آن توسط معصومه ایزدپناه و ایرج مهرگان به شماره اکسشن 30474 شناسایی شده است.
وزن هزار دانه: 5/9-2/9 گرم
ویژگیهای زیستی
فرم رویشی گیاه: بوتهای، یک ساله، خوابیده تا نیمه خوابیده
نوع گل و مکانیسمهای گردهافشانی: گلآذین خوشهای انتهایی. گلها هرمافوردیت، ناجور گلبرگ، جام گل (متشکل از درفش: گلبرگ بزرگ بالایی، بالها: دو گلبرگ مجاور درفش و ناو: دو گلبرگ پایینی) زرد رنگ، بالها کوتاهتر از ناو؛ پرچمها 10 عدد یکی آزاد و 9 عدد چسبیده (9+1). گیاه تک پایه، خودگشن با 10 درصد دگرگشنی که توسط حشرات انجام میشود.
دوره زمانی گلدهی: فروردین تا خرداد
دوره زمانی رسیدن بذر: اردیبهشت تا تیر
پراکنش بذر: عامل پراکنش وزن بذر است. نیامها با چسبیدن به پشم و مو حیوانات جابجا میشوند.
پراکندگی جغرافیایی:
پراکندگی در ایران: غرب، شمال، جنوب و مرکز. آذربايجان شرقي، گلستان، مازندران، قم، یزد، ایلام، بوشهر، خراسان شمالي، كرمانشاه و خوزستان
گیاهشناسی
تیره: Papilionaceae
جنس: Medicago
گونه: truncatula
نام فارسی: یونجه سربریده
منابع و پیوندها
.Ghahraman, A. Flore of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands with University of Tehran Publication. https://floraofiran.net/index.php
.Lesins, K.A. and Lesins, I. 1979. Genus Medicago (Leguminosae): a taxogenetic study. The Hague, Boston, London: Dr W. Junk Publisher, 234 pp
.Small, E. and Brookes, B. 1990. Circumscription of the genus Medicago (Leguminosae) by seed characters. Can. J. Bot. 68: 613-629
.Small, E. and Jomphe, M. 1988. A synopsis of the genus Medicago (Leguminosae). Canadian Journal of Botany, 67: 3260-3294
Mehregan, I., Rahiminejad, M.R. and Azizian, D. 2002. A taxonomic revision of the genus Medicago L. (Papilionaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany, 9: 207-221(In Persian)
.Mozaffarian, V. 2012. A Pictorial Dictionary of Botany. Farhange Moaser Publisher, 1088 pp
.Rechinger, K.H. 1984. Flora Iranica 157. Akadmische Druch. U. Verlagsanstalt. Graz